Oei, kritiek!
Oei, kritiek!
Ik schrok – zeker in het begin van mijn loopbaan als trainer – van elke kritische noot. Ik voelde het als fout en falen. Nu, ruim 35 jaar later, ben ik deze handelingsverlegenheid te boven. Ook al prikt het soms vinnig, ik blijf in contact en vraag door tot ik begrijp wat de ander bedoelt. Dat wat mij het meest heeft geholpen, vertel ik je aan de hand van de mail van Roos. Roos is de moeder van Tim (groep 5). Zij mailt zijn juffen Moniek en Kirsten van De Regenboog.
Dames,
Graag wil ik met jullie of met een van jullie spreken. Dit naar aanleiding van ons gesprek van 2 weken geleden over Tim en de voortgang in zijn lezen. En over de afspraken, die we hebben gemaakt. Komt dinsdag a.s. om 15.30 uit?
Ik hoor graag van jullie.
Toptip 1. Onderscheid wie je bent en wat je doet
De Regenboog is bezig, komend vanuit de familiecultuur, een professionele cultuur te ontwikkelen. Het schoolteam was gewend ieder teamlid te accepteren zoals die is, het goed te hebben met elkaar, loyaal te zijn aan elkaar en zo nodig een front te vormen tegenover de buitenwereld.
In de professionele cultuur staat centraal dat je leert van elkaar, reflecteert op het effect van je onderwijskundig handelen, een onderscheid maakt tussen wie je bent en wat je doet in je werk. Ouders zijn partners, waar je mee samenwerkt ten behoeve van de ontwikkeling van hun kind.
Moniek en Kirsten onderdrukken hun neiging aanstoot te nemen aan de toon van de mail en boos te worden op Roos. Moniek mailt Roos, dat ze tijd heeft en dat zij, omdat Kirsten niet werkt, het gesprek alleen voert. Geen punt, mailt Roos terug.
Toptip 2. Ieder neemt anders waar
Kirsten en Moniek bereiden samen het gesprek voor. Ze kunnen niet goed bedenken waar Roos geïrriteerd over is. Moniek weet dat ze zich snel aangevallen kan voelen, dan in de verdedig schiet en vergeet te luisteren. Kirsten en Moniek doen in hun voorbereiding een ontdekking. Wanneer ze benieuwd zijn naar het verhaal van Roos wordt het gemakkelijker om door te vragen.
De belevingswereld en de behoefte van Roos, als moeder van Tim, zijn anders dan die van de juffen van Tim. Ieder kijkt door haar eigen bril, legt eigen accenten, heeft een eigen interpretatie van het gesprek van 2 weken geleden. Het is belangrijk dat Roos dat komt vertellen. Als het gesprek goed verloopt, versterkt dat de samenwerking. De mindset, waarmee Moniek het gesprek ingaat, is zichtbaar en merkbaar zowel voor Moniek zelf als voor Roos. Open, eerlijk en nieuwsgierig zijn (OEN) helpt Moniek goed te luisteren, zo nodig samen te vatten en door te vragen (LSD).
Toptip 3. Laat de kritiek op tafel liggen, tot je het begrijpt
Roos vertelt dinsdag dat zij vindt dat Moniek en Kirsten de afspraken, die zij met de ouders maken, niet nakomen. En dat zij dat geen goede zaak vindt. Moniek telt tot tien, blijft ademhalen en vraagt zich hardop af: “Welke afspraak?”. Roos begint te vertellen.
Doordat Moniek nadenkt, laat ze de kritiek van Roos in het midden liggen. Juist daardoor kan ze er naar kijken. Moniek weet niet welke afspraken zij niet zijn nagekomen, eerlijk gezegd, nog geen idee. Ze veegt het niet van tafel, ze trekt het zich niet helemaal aan, Ze vraagt door, waardoor ze in gesprek komt met Roos. En dat was precies de bedoeling van Roos.
Hoe ga ik nu om met de kritiek?
Als er kritisch noten op me afkomen, zie ik het als terecht vanuit het perspectief van de ander. Ik probeer te begrijpen wat ik heb gedaan of nagelaten, waardoor de ander geraakt is. Als ik begrijp wat de ander bedoelt, wordt me duidelijk of ik een fout heb gemaakt, we twee hele andere stijlen hebben of dat ik het onhandig heb aangepakt. In het laatste en het eerste geval bied ik mijn excuus aan. Daardoor heb ik mijn valkuilen wel leren kennen. Daarmee zijn ze helaas nog niet helemaal verdwenen, maar kan ik ze wel sneller herkennen en er beter mee omgaan.
En jij?
De ander aanspreken is een vorm van kritiek geven. Hoe je deze kritiek stap voor stap voorbereidt zodat je er beiden baat bij hebt? We hebben een uitgebreid aanbod om je daarin te trainen.
En Moniek heeft begrepen dat Roos de beloofde uitslag van de taaltest voor Tim binnen twee weken had verwacht. Zo snel mogelijk is toch zeker wel binnen twee weken? Een ander paradigma geeft een andere verwachting.